یُد برای سنتز هورمون تیروئید ،رشد جسمی، رشد ذهنی، تولید مثل و بقا ضروری است. در سال 1998 بیش از یک سوم جمعیت جهان در مناطق کمبود ید زندگی می کردند. نوزادان ، جامعه هدف اثرات کمبود یُد را تشکیل می دهند زیرا مهمترین عوارض کمبود یُد ، آسیب برگشت ناپذیر مغزی و عقب ماندگی ذهنی است که ناشی از کمبود ید و نارسایی تیروئید در دوران جنینی و اوایل زندگی پس از زایمان می باشد. این موضوع ناشی از این واقعیت است که مغز نوزاد به ویژه از بدو تولد تا 3-2 سالگی، به سرعت رشد میکند و هورمون تیروئید برای رشد طبیعی مغز ضروری است. یُد از عناصر کمیاب منحصر به فرد در شیر در نظر گرفته می شود. محتوای یُد در شیر مادر به مقدار مصرف یُد مادر بستگی دارد. با وجود اهمیت یُد برای سلامت نوزاد، مطالعات کمی در مورد ارزیابی غلظت یُد شیر انسان انجام شده است.
اخیراً ایران با توجه به غلظت یُد ادرار (UIC) در میان کودکان مدرسه ای منطقه به عنوان کشوری با یُد کافی شناخته شده است با این حال، یک مطالعه اخیر نشان داده است که علیرغم یدزدایی عمومی نمک، به دلیل دریافت ناکافی یُد ،زنان باردار ایران همچنان در معرض خطر هستند.
یُد رژیم غذایی برای تولید هورمونهای تیروئید ضروری است. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند به میزان مصرف یُد مادر متکی هستند.
هدف از این مطالعه بررسی میزان کفایت یُد در زنان شیرده در 100 مادر شیرده مراجعه کننده به بیمارستان طالقانی در شهرگرگان نزدیک دریای خزر بود. گواتر بر اساس طبقه بندی سازمان بهداشت جهانی (WHO) درجه بندی شد. هم چنین برای اندازه گیری غلظت یُد نمونههای ادرار و شیر مادر جمعآوری شده و غلظت یُد ادرار (UIC) کمتر از 100 و غلظت یُد (MIC) کمتر از 50 گرم در لیتر شیر مادر مطابق با کمبود یُد در نظر گرفته شد.
یُد یک عنصر کمیاب در بدن انسان است، تنها عملکرد شناخته شده آن سنتز تیروئید میباشد. اثرات کمبود یُد، که به آن اختلالات کمبود یُد گفته میشود (IDD) شامل گواتر بومی، کم کاری تیروئید، کرتینیسم، کاهش میزان باروری، افزایش مرگ و میر نوزادان و عقب ماندگی ذهنی میباشد. حدود دو میلیارد نفر در سراسر جهان در معرض خطر ابتلا به IDD هستند. از این تعداد 70-30 درصد گواتر و 1-10 درصد کرتینیسم دارند. تا چند دهه پیش ایران از جمله کشورهایی بود که به شدت تحت تاثیر کمبود یُد قرار داشت. اما در طول دو دهه گذشته پیشرفت زیادی در توسعه استراتژی های جهانی یُدسازی نمک و پیشگیری IDD، و از سال 1996 تمام معیارهای WHO/UNICEF/ICCIDD برای حذف پایدار کمبود یُد داشته است.
تغذیه با شیر مادر و یُد مادر و نوزاد
غلظت کافی یُد در شیر مادر برای تامین ذخایر بهینه هورمون تیروئید نوزادان و هم چنین برای جلوگیری از اختلال در رشد عصبی نوزادان ضروری است. در بسیاری از کشورهای جهان، میزان یُد کم شیر مادر کمتر از حد مطلوب تغذیه یُد مادر و نوزاد را نشان می دهد. توصیه فعلی برای دریافت روزانه یُد WHO/ICCIDD/UNICEF (250 میکروگرم برای مادران شیرده) بوده است تا اطمینان حاصل شود که دوره پس از زایمان کمبود یُد در بدن رخ نمی دهد و این که میزان یُد شیر برای نیاز نوزاد به یُد کافی است.
نتایج حاصل از مطالعه ای که از اکتبر 2018 تا مارس 2019 توسط تیم تحقیقاتی استاد دکتر فریدون عزیزی و دکتر حسین دلشاد بر روی 1200 خانم باردار در 12 استان کشور ایران انجام شده نشان داد که مصرف 150 میکروگرم ید در روز به صورت قرص مکمل باعث بهبود تامین ید مورد نیاز خانم های باردار می گردد. این مطالعه نشان داد که به جز در موارد کم کاری تیروئید تحت بالینی، شیوع کم کاری تیروئید بالینی، تیروتوکسیکوز بالینی/ تحت بالینی، TPO-Ab مثبت و هیپوتیروکسینمی ایزوله را به طور قابل توجهی کاهش داد که تاکیدی بر اهمیت مصرف مکمل ید در دوران بارداری می باشد.
نتایج حاصل از مطالعه follow-up انجام شده توسط آقای دکتر فریدون عزیزی و همکاران بر روی 122 کودک نشان می دهد که در دوران شیردهی، مکمل یاری روزانه مادران با 150 میکروگرم ید تأثیر سودمندی بر رشد شناختی کودک دارد.
در بررسی جامعی که در درباره ید خوراکی در دوران بارداری و شیردهی سال 2019 توسط دکتر فریدون عزیزی و دکتر حسین دلشاد بر روی 160 منبع معتبر علمی انگلیسی زبان انجام شد، افزایش نیاز به دریافت ید در دوران بارداری و شیردهی و اثرات زیان بار عدم تامین ید کافی در دوران بارداری و شیردهی تاکید شد.
ید یک ریزمغذی است که توسط غده تیروئید برای تولید هورمون های تیروئیدی استفاده می شود و جنبه های مختلف بدن را مدیریت می کند. متابولیسم بدن انسان برای حفظ میزان طبیعی هورمون های تیروئید به منابع خارجی ید وابسته است.
بارداری گردش ید را تغییر می دهد و با تغییرات قابل توجهی در عملکرد تیروئید همراه است. نیاز روزانه به ید در طول بارداری به 250 میکروگرم در مقایسه با 150 میکروگرم برای زنان غیرباردار افزایش مییابد. طبق دستورالعمل های اخیر سازمان های علمی، برای بهبود وضعیت تیروئید مادر و جلوگیری از نقص های عصبی شناختی کودک، زنان در دوران بارداری و شیردهی نه تنها در مناطق کمبود ید، بلکه در مناطقی که ید کافی دارند باید روزانه 150 میکروگرم مکمل ید مصرف کنند.