پروپرانولول (Propranolol)

الف‌‌- داروی پروپرانولول چگونه اثر می‌کند؟

- پروپرانولول به طور غیر انتخابی  گیرنده‌های بتا (β₁ و₂ β ) موجود در عضلات قلب، عروق محیطی، برونش، پانکراس و کبد را مسدود کرده و موجب کاهش تعداد ضربانات قلب و کاهش فشار خون می‌شود.

ب‌ - داروی پروپرانولول در چه مواردي استفاده مي‌شود؟

اين دارو براي درمان بيماري فعلي شما تجويز شده است، لذا از مصرف آن در موارد مشابه يا توصيه به ديگران جدا خودداري نماييد.

- کاهنده فشار خون، کنترل آنژین صدری، درمان تیروتوکسیکوز، به عنوان ضد آریتمی فوق بطنی، جلوگیری از بروز میگرن یا سردرد عروقی، کاهش مرگ و میر بعد از انفارکتوس میوکارد، درمان کمکی اضطراب، لرزش‌های حرکتی اولیه یا ناشی از پیری تجویز می‌شود.

نکاتي که بايد قبل از مصرف داروی پروپرانولول به آن ها توجه نمود:

پ‌- در چه مواردي باید از مصرف پروپرانولول خودداری کرد؟

- در صورت وجود هرگونه حساسیت نسبت به داروی پروپرانولول و یا سایر اجزای تشکیل دهنده آن و همچنین شوک قلبی، نارسایی آشکار قلب، بلوک درجه دو و یا سه دهلیزی-بطنی، برادیکاردی سینوسی و کاهش فشار خون سیستولیک کمتر از 100 میلی‌متر جیوه از مصرف این دارو خودداری نموده و با پزشک خود مشورت نمایید.

ت‌- ملاحظات مصرف پروپرانولول در دوران بارداری و شيردهي چیست؟

- مصرف در بارداري:

سازمان غذا و داروي ايالات متحده (FDA) مصرف اين دارو را در حاملگي جزو گروه C قرار داده است، بدين معني که مطالعات انجام گرفته بر روي حيوانات آزمايشگاهي باردار حاکی از تاثير سوء بر روي جنين و ميزان باروري است، اما مطالعات کافي و کنترل شده در خصوص مصرف اين دارو در دوران بارداري در انسان وجود ندارد و یا مطالعات جامعی بر روی حیوان و زنان باردار موجود نیست. بنابراین مصرف اين دارو تنها در حالتي در بارداري مجاز است كه فواید استفاده از آن نسبت به خطرات ناشی از مصرف آن برتر باشد.

- مصرف در شيردهي:

از آنجايي كه اين دارو در شير مادر ترشح می‌شود، بنابراين مصرف آن در دوران شيردهي تنها در حالتي مجاز است كه پزشك لزوم مصرف آن را تشخيص بدهد.

ث‌- مواردی را که قبل از مصرف پروپرانولول باید به پزشک خود اطلاع دهید، چیست؟

- اگر سابقه آنافیلاکسی به آلرژن‌ها را دارید،

- اگر مبتلا به برونکواسپاسم (آسم) می‌باشید،

- اگر مبتلا به دیابت قندی می‌باشید،

- اگر مبتلا به افسردگی روانی هستید،

- اگر مبتلا به نارسایی کبدی، قلبی وکلیوی می‌باشید،

-اگر مبتلا به میاستنی گراویس هستید،

- اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید،

- اگر در دوران شیردهی می‌باشید،

و هر گونه شرایط پزشکی دیگر را به پزشک خود اطلاع دهید.

ج‌- در صورت مصرف هم زمان چه داروهایی با پروپرانولول، مطلع کردن پزشک مهم است؟

لطفا در صورت استفاده از هر نوع دارویی از جمله داروهای بدون نسخه و به ویژه مواردی که در زیر آمده است حتما پزشك و یا دکتر داروساز خود را مطلع نمایید.

- سایمتیدین

- فنوباربیتال

- وراپامیل یا دیلتیازم

- رزرپین

- ایزوپروترنول

- ایزوکاربوکسازید و سلژیلین

- توبوکورارین

- آنتی‌اسیدهای حاوی آلومینیوم

- هیدرالازین

- لیدوکائین

- فنوتیازین‌ها (کلرپرومازین، تیوریدازین)

- کوکائین و گاباپنتین

به بیماران توصیه می‌شود فهرستی از داروهایی که مصرف می‌کنند را همراه خود داشته باشند تا زمانی که یک داروی جدید را دریافت می‌کنند آن را به پزشک و یا دکتر داروساز خود نشان دهند.

چ‌- مقدار مصرف معمول پروپرانولول چیست؟

مقدار مصرف هر دارو را پزشك معين مي‌نمايد. اما مقدار مصرف معمول دارو به شرح ذيل است:

- بزرگسالان:

- به عنوان ضد آریتمی: 30-10 میلی‌گرم سه تا چهار بار در روز (قبل از غذا و هنگام خواب) تجویز می‌گردد.

- به عنوان کاهنده فشار خون: شروع درمان با مقدار اولیه 40 میلی‌گرم دو بار در روز و یا 80 میلی‌گرم (شکل پیوسته‌رهش) یک بار در روز آغاز می‌شود و درمان نگهدارنده با مقدار 240-120 میلی‌گرم در روز در دو یا سه نوبت منقسم و یا 160-80 میلی‌گرم (شکل پیوسته‌رهش) یکبار در روز ادامه پیدا می‌کند. حداکثر مقدار مصرف روزانه 640 میلی‌گرم می‌باشد.

- درمان آنژین صدری: شروع درمان با مقدار اولیه 80 میلی‌گرم (شکل پیوسته‌رهش) یکبار در روز آغاز می‌شود و درمان نگهدارنده با مقدار 320-80 میلی‌گرم در دو تا چهار نوبت منقسم و یا 160 میلی‌گرم (شکل پیوسته‌رهش) یکبار در روز ادامه پیدا می‌کند. حداکثر مقدار مصرف روزانه 320 میلی‌گرم می‌باشد.

- درمان انفارکتوس میوکارد: روزانه مقدار 240-180 میلی‌گرم در دو یا سه نوبت منقسم تجویز می‌گردد. حداکثر مقدار مصرف روزانه 240 میلی‌گرم می‌باشد.

- درمان تنگی ناشی از هیپرتروفی زیر آئورت: 40-20 میلی‌گرم سه تا چهار بار در روز تجویز می‌گردد.

- درمان کمکی در فئوکروموسیتوم: روزانه مقدار 60 میلی‌گرم در چند نوبت منقسم سه روز قبل از عمل جراحی تجویز می‌گردد.

- در درمان سردردهای عروقی: 240-80 میلی‌گرم در چند نوبت منقسم تجویز می‌گردد.

- به عنوان ضد اضطراب و کاهش علائم آن نظیر طپش قلب، تعریق و لرزش: 40 میلی‌گرم یک بار در روز تجویز می‌گردد. در صورت نیاز می‌توان تا حداکثر 40 میلی‌گرم سه بار در روز نیز تجویز نمود.

- کودکان:

- به عنوان ضدآریتمی و کاهنده‌ فشارخون

شروع درمان با مقدار یک میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بیمار در یک روز محاسبه می‌شود. در صورت نیاز، افزایش مقدار تجویزی در فواصل 5-3 روزه انجام می‌گیرد. حداکثر مقدار مصرف در یک روز 16 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بیمار در چند نوبت منقسم می‌باشد.

نکات مهم در خصوص نحوه صحيح مصرف پروپرانولول  چیست؟

- اين دارو را بايد به همراه غذا یا بلافاصله بعد از غذا میل نمایید.

- به علت احتمال بروز سرگیجه، خواب آلودگی و گیجی، هنگام رانندگی یا کار با وسایلی که نیاز به هوشیاری دارند، باید با احتیاط مصرف شود.

- دارو را در فواصل زماني منظم ميل نماييد و دوره درمان را كامل كنيد.

در صورت فراموشي مصرف يک يا چند نوبت دارو چه باید کرد؟

در صورت فراموش كردن يك نوبت از مصرف دارو به محض به ياد آوردن آن را مصرف كنيد، اما اگر تقريبا زمان مصرف نوبت بعدي فرا رسيده است، از مصرف آن و يا از دو برابر كردن مقدار مصرف بعدي خودداري نماييد. اگر دارو را به مدت چند روز مصرف نکردید قبل از مصرف مجدد با پزشک خود مشورت کنید.  

در صورت مصرف بيش از مقدار توصيه شده چه باید کرد؟

- در صورت مصرف اتفاقي بيش از مقدار توصيه شده سريعا به پزشك و يا مراكز درماني مراجعه نماييد.

ح‌- مهمترین و شایع‌ترین عوارض دارویی پروپرانولول چیست؟

هر دارو به موازات اثرات درماني ممكن است باعث بروز بعضي عوارض ناخواسته نيز شود، اگر چه همه اين عوارض در يك فرد ديده نمي‌شود. در صورت بروز عوارض زير یا هرگونه عارضه‌ای که در این برگه راهنما ذکر نشده است با پزشك يا دکتر داروساز خود مشورت نمایید.

برادیکاردی (کاهش ضربان قلب)، کاهش فشارخون، نارسایی قلبی، حملات شدید آسم در مبتلایان به بیماری مجاری هوایی، تهوع و استفراغ، اسهال، ناتوانی جنسی، سرگیجه، بی حسی یا گزگز کردن انگشتان دست و پا و ضعف غیر عادی، اشکال در تنفس و خس خس کردن.